Constitutionele waarborgen tegen democratische erosie in kaart gebracht
Met Jorieke Manenschijn en Steven Bruintjes verzorgde Bastiaan Rijpkema een deelonderzoek voor het rapport Democratische erosie: verkenning en respons.
Het onderzoek werd uitgevoerd voor het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. De bijdrage van Manenschijn, Rijpkema en Bruintjes brengt de constitutionele waarborgen in kaart die kunnen bijdragen aan het voorkomen van democratische erosie. Daarbij is er uitgebreide aandacht voor wat er op basis van de empirische literatuur gezegd kan worden over de effectiviteit van dergelijke waarborgen. De inventarisatie biedt een uniek uitgebreid overzicht van in Nederland reeds aanwezige en mogelijke aanvullende constitutionele waarborgen.
Uit de toelichting op de Kennisbank van het ministerie:
‘Wereldwijd komt democratische erosie in het laatste decennium steeds vaker voor, signaleren wetenschappelijke studies zoals die van het V-Dem instituut. Opmerkelijk is dat democratische erosie zich niet beperkt tot jongere of electorale democratieën. Ook in oudere en liberale democratieën zijn tekenen van democratische erosie zichtbaar. Het feit dat democratische erosie ook in gevestigde liberale democratieën kan voorkomen (denk aan de Verenigde Staten, Polen en Hongarije, ooit de voorbeelden van succesvolle democratisering in Europa), roept de vraag op of er sporen van democratische erosie in Nederland zijn. En zo ja, welke (re)acties en handelingen zijn kansrijk om de democratie duurzaam en veerkrachtig te houden?
O.l.v. onderzoekers van de Radboud Universiteit brengt een groep gerenommeerde Nederlandse wetenschappers in kaart wat signalen zijn van democratische erosie, wat bijdraagt aan de weerbaarheid van democratieën daartegen en hoe Nederland vanuit die optiek te beoordelen. Zij gaan daarbij in op constitutionele en institutionele kaders, op gedrag van actoren in het politiek-bestuurlijke en maatschappelijke domein, op de rol van burgers, op grensoverschrijdende ondermijning van democratieën en op democratisch normbesef en normstelling.’
Het rapport is beschikbaar via: https://www.kennisopenbaarbestuur.nl/themas/democratische-rechtsstaat/documenten/rapporten/2024/04/12/verkenning-en-verdieping-democratische-erosie-en-respons-in-nederland